Wszyscy znamy teorię dotyczącą tego, że ćwiczenia poprawiają nasz stan fizyczny i psychiczny. Co jednak z osobami, które przechodzą chorobę nowotworową? Skutki uboczne chemioterapii, osłabienie organizmu oraz niechęć do podejmowania codziennych czynności – jak odnaleźć się w takiej sytuacji? Czy pacjent onkologiczny w ogóle może ćwiczyć? Specjaliści są zgodni: nawet niewielki wysiłek fizyczny wpłynie pozytywnie na nasze ciało i umysł.
Istotnymi czynnikami ryzyka rozwoju nowotworów są według ekspertów:
- długotrwała otyłość
- brak aktywności fizycznej
- nieodpowiednia dieta.
Według Światowej Organizacji Zdrowia aż od 7 do 41% nowotworów spowodowanych jest powyższymi czynnikami. Dlatego też rekomendacje odnośnie aktywności fizycznej dla osób dorosłych (18-64 lata) dotyczą ćwiczeń o umiarkowanej intensywności przez 150-300 minut tygodniowo. Osoby starsze lub chorujące przewlekle muszą przed podjęciem aktywności skontaktować się ze swoim lekarzem prowadzącym. Ćwiczenia fizyczne są często rekomendowane pacjentom zmagającym się z nowotworem.
W czym mogą mi pomóc ćwiczenia?
Każda forma aktywności fizycznej zmusza nasz organizm do działania, zwłaszcza jeśli odbywa się systematycznie. Oprócz utrzymania odpowiedniej wagi ćwiczenia pomagają między innymi:
- zachować siłę mięśniową
- zwiększyć naszą odporność
- osiągnąć lepsze samopoczucie
- zwiększyć ogólną wydolność organizmu
- zminimalizować zmęczenie.
Jeszcze do niedawna powielano mity dotyczące osób chorych na nowotwór. Część pacjentów obawiała się o swoją niską odporność oraz możliwość wystąpienia złamań. Istnieje jednak mnóstwo możliwości dotyczących intensywności ćwiczeń, miejsca ich wykonywania oraz długości ich trwania. Zamiast stresu i niepewności związanych z diagnozą, ćwiczenia mogą przynieść ukojenie i odprężenie dla organizmu.
Rusz się po zdrowie
Pacjent przed podjęciem aktywności fizycznej musi porozmawiać ze swoim lekarzem prowadzącym. Onkolodzy sięgają po specjalistyczne badania, by ocenić sprawność chorego (między innymi po skalę Borga, która w punktach określa stopień odczuwania zmęczenia przez pacjenta). W niektórych przypadkach nawet pacjenci w czasie chemioterapii i radioterapii mogą wykonywać proste ćwiczenia. W zależności od naszego stanu zdrowia, możemy podejmować się aktywności:
- w formie ciągłej (bez przerwy)
- w formie interwałowej (z przerwami).
Fizjoterapeuci często zalecają połączenie ćwiczeń wytrzymałościowych (ich celem jest poprawa wydolności organizmu) z siłowymi (zapewniającymi ogólną poprawę kondycji).
Spacer po lepszy nastrój
Psychoonkolodzy alarmują, że epizody depresyjne występują u wielu osób chorych na nowotwory. Za każdym razem diagnoza powoduje zwiększony lęk, napięcie oraz smutek. Tym bardziej warto na początek zacząć od mało wymagającej aktywności fizycznej. Nawet codzienny spacer jest w stanie przynieść ogromne korzyści dla naszego zdrowia:
- poprawia funkcjonowanie układu krążenia
- zmniejsza ryzyko otyłości
- wzmacnia mięśnie i stawy
- zwiększa odporność organizmu
- zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę
- poprawia nasze samopoczucie.
Warto, by marsz trwał nieprzerwanie 30 minut, o ile twój aktualny stan na to pozwala. Jeśli nie, nie przejmuj się, nawet chwilowe wyjście na świeże powietrze poprawi twój nastrój. Możesz za każdym razem zmieniać miejsce spaceru, korzystać z towarzystwa lub przejść się samotnie. Każda forma spaceru wzmocni twój organizm.
Kijki do ręki i w drogę!
Pacjenci chorujący na nowotwór mogą także spróbować popularnego od wielu lat marszu ze specjalnymi kijami. Osoby poprawnie wykonujące nordic walking angażują o wiele więcej mięśni niż przy zwykłym marszu. Istnieją jeszcze inne korzyści płynące z tej aktywności fizycznej:
- zwiększenie stabilności
- odciążenie stawów
- spalanie większej ilości kalorii
- usprawnienie układu oddechowego i sercowo-naczyniowego
- łagodzenie napięć mięśniowych
- utrzymywanie równowagi.
Ważne, by na początku swojej przygody udać się do eksperta, który nauczy nas poprawnego marszu z kijami. Dla osób chorujących na nowotwory nordic walking ma jeden znaczący aspekt: zwiększa poczucie bezpieczeństwa za sprawą ćwiczenia naszej równowagi.
Po każdym wysiłku fizycznym pacjent musi także znaleźć czas na odpoczynek. Długotrwałe leczenie powoduje ogromne zmęczenie, dlatego tym bardziej warto postawić na ruch. Przed podjęciem aktywności fizycznej należy jednak skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym.
Źródła: Raport WHO z 2020 roku: https://www.who.int/publications/i/item/9789240015128
Strategia Walki z Rakiem na lata 2015-2024 Polskiego Towarzystwa Onkologicznego: http://www.walkazrakiem.pl/
C-ANPROM/PL/OG/0034; 01.2023
